Inclusief communiceren: meer brengen van wat je minder hebt

Stel je moet een presentatie geven waarbij het zaak is dat je zoveel mogelijk mensen in de zaal intrinsiek bereikt en meeneemt in wat jij te vertellen hebt. Dat is best een klus, want om iedereen aan te spreken en niet alleen een bepaald type mensen, moet jij meer meenemen van wat jezelf níet of minder hebt.

Niet je dagelijkse motivational talk dus, waarbij vaak wordt ingezoomd op het ‘wees jezelf’. Ik zeg: “Ja. Ook. Jezelf én meer.”

Lees even mee om te begrijpen wat ik daar precies mee bedoel.

Samen met mijn dochter ben ik bij de Bachelordag van de Universiteit van Amsterdam. We volgen een aantal introductiepresentaties van vooraf zorgvuldig door haar geselecteerde studies. Zo ook die van de Future Planet Studies (FPS).

De opleidingsdirecteur van FPS is klaar met zijn deel van de presentatie en nodigt de curriculumontwikkelaar, die samen met twee studenten klaar zit om het podium te pakken, uit voor het tweede deel.

Dat podium pakken doet ze en hoe; ze staat op scherp.

Sit back and enjoy the ride!

Zonder ogenschijnlijk ook maar iets van interactie aan te gaan met haar collega, komt ze op, pakt de microfoon en begint. Hij, enigszins verloren, haalt met een kort gebaar zijn schouders op en verlaat ietwat verdwaasd via de zijkant het podium. Het woord ‘afdruipen’ zou ook aardig recht doen aan het moment. Naast mij grinnikt mijn dochter. Als altijd haarscherp op en gevoelig voor dit soort situaties, die zij geestig vindt maar tegelijkertijd ‘awkward’ voor het slachtoffer. De spreker zal haar best moeten doen om deze eerste indruk goed te maken.

En ze doet haar best: vol enthousiast vuur en in klinkende zinnen schudt zij haar verhaal met veel energie over het publiek uit: sit back and enjoy the ride! Om het tempo erin te houden en de inhoud op niveau, overrompelt ze de twee 3e jaars-studenten aan haar zijde. Dit duo begon vol goede moed aan wat ook hún 5 minutes of fame zouden zijn, maar krijgt gedurende de presentatie door dat dit ‘m voor hen even niet gaat worden.

Watskeburd?

Ikzelf vind haar energiek en het verhaal aansprekend want ik hou van vlot en vurig. Ze legt wel veel nadruk op de prestatiekant van de studie en wat de onbegrensde mogelijkheden allemaal zijn en ik snap waarom ze dit doet; de studie FPS kampt met een, zoals zij uitlegt, ‘hip’ imago: “Ik weet dat veel ouders bang zijn voor beperkte arbeidsmarktkansen voor hun kinderen als ze deze vaak als ‘hip’ bestempelde studie zouden kiezen. Maar niets is minder waar, kijkt u maar….”, en daar volgt nog eens een rijtje met resultaten.

Mij heeft ze dus wel mee, meer dan ik vooraf had gedacht. Maar zonder dat ik het hoef te vragen, weet ik dat mijn dochter een andere mening en vooral een ander gevoel is toegedaan. Als ik haar vraag naar het waarom, geeft ze 3 redenen: te agressieve energie, geen warm gevoel maar juist wat kil en alsof het niet per se over de mensen gaat maar vooral over de cijfers.

Zij is afgehaakt terwijl ze deze studie al een jaar vrij serieus in het vizier had.

Wat is hier nou precies gebeurd?

Analyse

Een analyse mijnerzijds, waarbij ik me focus op de microbewegingen in het gezicht van mijn dochter en wat zij zeggen over haar primaire basisbehoefte waar het de interpersoonlijke communicatie betreft.

Want dat is wat ik doe: ik analyseer de microbewegingen in het gezicht, kan op basis daarvan duiden wie ik voor me heb, hoe hij/zij zal reageren onder spanning en welke basisbehoefte iemand heeft in allerhande interactie.

Een kleine uitleg van hoe dat zit met die analyse en duiding:

Onderzoek heeft uitgewezen dat ieder individu een consistente set van microbewegingen in het gezicht heeft, het zogenaamde Persoonlijk Non-verbale Repertoire (PNR). Deze bewegingen zijn zichtbaar ongeacht de situatie of interactie partner, zijn onbewust en niet te manipuleren.

Met de INSA methode voor non-verbale strategie analyse wordt dit PNR bepaald. Hoe? Door bewegend materiaal te bekijken en simpelweg de microbewegingen te turven.

Natuurlijk zijn mensen oneindig complex en individueel verschillend maar het PNR geeft ons essentiële informatie over iemands persoonlijkheid: de consistente bewegingen zijn een reflectie van evenzo consistente elementen in de persoonlijkheid.

Het gaat niet over goed of slecht, sterk of zwak; ieder persoon heeft onderscheidende kwaliteiten en valkuilen en een basisbehoefte waar het de interactie betreft.

PNR

In de analyse van de microbewegingen in mijn dochters gezicht, zie ik een breed scala aan consistente bewegingen en ook dat deze bewegingen meestal heel licht zijn en soms bijna onzichtbaar:

Uit haar PNR kan ik herleiden wat voor haar belangrijk is in iedere vorm van interactie:

Dit betekent voor haar (en alle anderen die ook deze primaire basisbehoefte op deze manier in de mix hebben), dat bij teveel dominantie van de ander in combinatie met een stevige, naar buiten gerichte energie, teveel nadruk op prestatie en te weinig aandacht voor de relatie, zij diegene al snel als op negatieve wijze dwingend ervaart wat leidt tot een passieve houding en lage betrokkenheid: “Voelt als op een niet-prettige manier teveel mijn ruimte binnendringend, dus weet je wat: laat maar.”

En kwijt ben je haar.

Uitdaging

Voor mij als moeder met een hoge uitwaarts gerichte energie, licht ontvlambaar temperament en scherp van tong, een bijzondere uitdaging en is het me daarom ook zo glashelder wat hier, in de gymzaal van het Science Park van de UvA gebeurt. Ik vraag me af hoeveel aankomende studenten in de zaal zo onbedoeld gemist worden.

Had de conceptontwikkelaar van de FPS met af en toe wat meer ingetogenheid gesproken, had zij zich reflectiever getoond waar het haar overrulende optreden op haar podiumgenoten betrof en/of had ze een aantal vragen met de zaal gedeeld om hen te betrekken, dan zou haar presentatie een hoger gewenst effect hebben gehad, in ieder geval breder gedeeld dan nu het waarschijnlijk het geval was.

Communicatief inclusief

Zoals ik al zei: mij had ze wel. En dat komt omdat in mijn PNR heel duidelijk de behoefte aan tastbaarheid zit en een mate van snelheid. Natuurlijk vind ik warmte en relatie zeer belangrijk maar heb dit niet in eerste instantie nodig om me toch gemotiveerd te kunnen voelen.

In het geval van deze presentatie voor deze doelgroep echter, wil je communicatief inclusief zijn. Waarmee ik bedoel dat je bij een ieder in die zaal die intrinsieke motivatie-snaar potentieel wil raken.

Om dit te kunnen, moet je dus ook in staat zijn om in ieders schoenen te gaan staan: inhoudelijk én in wat je uitdraagt aan energie en het maken van contact, het verbindende element. Dat betekent dat je:

1) inzicht in jezelf moet hebben: hoe ben jij en wat breng jij dus mee aan tafel (of in de zaal)

2) heel bewust méér moet brengen van wat jij zelf minder (nodig) hebt of bent.

Ofwel: schoenen aantrekken die jou eigenlijk vanuit jouw eerste gevoel, niet of niet goed passen.

Quick fix?

Kun je op die schoenen leren lopen? Jazeker!

Is er een quick fix? Nee, dat dan weer niet.

Het vergt oefenen, struikelen, door je enkel zwikken of strompelen, net zo lang tot ook die schoenen zich min of meer zich naar jouw voeten vormen. Afhankelijk van wie je bent gaat dat sneller dan wel langzamer, worden ze soepeler of blijven het planken. Maar er uiteindelijk beter op leren lopen; dat gaat je lukken.