Erik ten Hag / photocredits: Orange Pictures

Hoe tikt Ten Hag?

Wat is er aan de hand bij Ajax en heeft Ten Hag de boel nog wel onder controle? Is Overmars er klaar mee en is het finito als Ajax straks niet wint van Heerenveen? Ofwel; ligt zijn kop al zo’n beetje op het blok ..?

De voetbanalisten en -duiders buitelen als altijd over elkaar heen met speculaties. Het eerste elftal van Ajax verkeert in crisis en dan moet iemand de schuld krijgen.

Wat Daley Blind betreft, is het vertrouwen in Ten Hag onveranderd en Ten Hag zelf geeft aan dat het tijdens de verloren KNVB-bekerwedstrijd tegen FC Utrecht in ieder geval alweer beter ging dan tegen AZ en dat hij aan het type spel niet gaat sleutelen. Maar voor ons, kijkers aan de zijlijn, lijkt het erop dat op dit moment in de huidige selectie niemand opstaat. Geen van de sterspelers haalt z’n niveau en daarmee staat de hiërarchie op losse schroeven. Alleen Onana doet wat hij altijd doet: koninklijk keepen als de kat uit Kameroen die hij is, maar in z’n eentje kan ook hij het niet bepalen.

De grote vraag is daarmee inderdaad: Heeft Ten Hag nog wel de grip?

Grip

We weten eigenlijk niet heel zeker of hij die wel ooit gehad heeft; hij landde in 2017 in een prettig gespreid bedje en in de periode daarna ging veel vanzelf. Door de tijd heen is het verhaal van Ten Hag steeds hetzelfde gebleven maar nu heeft hij te dealen met een reeks verliezen, exorbitant veel blessures, een aantal verkochte sleutelspelers, zoals natuurlijk De Jong en De Ligt maar ook de stabiele en zeker in de kleedkamer belangrijke Lasse Schöne en dan nu net Hakim Ziyech die nog wel voor Ajax speelt maar al verkocht is, wat mentaal niet anders dan een rol kan spelen, én een aantal aankopen die behoorlijk tegenvallen. Daarvoor staat niet hij aan de lat, maar eerder Marc Overmars.

Dus tsja, zijn daarmee de vragen rondom Ten Hag niet in de basis nogal speculatief?

Wat ik in ieder geval kan doen, is op basis van mijn analyse van de microbewegingen in zijn gezicht, duiden welke persoonlijkheidskenmerken bij Ten Hag horen, hoe hij reageert onder spanning, waar hij in interactie moeite mee heeft en waaraan juist behoefte. En daarmee een blik werpen op de vraag: “Hoe tikt Ten Hag als de spanning toeneemt?”

Analyse

Even een kleine uitleg van hoe dat zit met die analyse en duiding:

Onderzoek heeft uitgewezen dat ieder individu een consistente set van microbewegingen in het gezicht heeft, het zogenaamde Persoonlijk Non-verbale Repertoire (PNR). Deze bewegingen zijn zichtbaar ongeacht de situatie of interactie partner, zijn onbewust en niet te manipuleren.

Met de INSAmethode voor non-verbale strategie analyse wordt dit PNR bepaald. Hoe? Door bewegend materiaal te bekijken en deze microbewegingen te turven.

Natuurlijk zijn mensen oneindig complex en individueel verschillend maar het PNR geeft ons essentiële informatie over iemands persoonlijkheid. Deze consistente bewegingen zijn een reflectie van evenzo consistente elementen in de persoonlijkheid.

Het gaat niet over goed of slecht, sterk of zwak; ieder persoon heeft onderscheidende kwaliteiten en valkuilen en een basisbehoefte waar het de interactie betreft.

Het PNR van Erik Ten Hag

In de analyse van Ten Hag komen de volgende microbewegingen consistent naar voren:

  • Wenkbrauwen omhoog
  • Oogleden veelal mee omhoog met de wenkbrauwen
  • Wenkbrauwen buigen in midden halfhoog
  • Frons
  • Deelknippers (ogen sluiten zich niet helemaal bij het knipperen)

Deze set aan microbewegingen duidt op het volgende:

Kwaliteiten:

  1. Leider met goed oog voor de relatie
  2. Heeft oog voor beide kanten van een verhaal
  3. Resultaatgericht
  4. Genereert beweging
  5. Betrekt anderen
  6. Betrouwbaar
  7. Beschouwend
  8. Voorzichtig

Reflexgedrag onder spanning:

  1. Ambivalent
  2. Beperkt contact met eigen gevoel
  3. Weinig focus, ongericht en onhelder
  4. Behoedzaam en besluiteloos
  5. In de interactie angstig voor (verbaal) krachtig optreden van anderen
  6. Heeft de neiging zaken te lang op z’n beloop te laten, ook vanuit een oprecht optimistische kijk op zaken.

Ten Hag is primair actiegericht en heeft genoeg doorzettingsvermogen om zijn doel te bereiken. Onder weinig spanning is hij dus flexibel en kan snel handelen en schakelen waar nodig. Daarbij gaat hij risico’s niet uit de weg.

Als hij onder spanning of stress raakt, loopt hij het risico onduidelijker en minder gefocust over te komen en raakt hij klem in de spagaat tussen initiatief nemen of een wat passief optreden; actie uitstellen ook vanuit een optimistische blik op de zaak. Deze spagaat kan er toe leiden dat hij of -irrationele- risico’s neemt of juist aarzelend wordt in zijn optreden. In interviews toont zich dat door af en toe wat onsamenhangende zinnen en het in toenemende mate knipperen.

Tegenslagen zullen hem niet zo snel beïnvloeden; maar negatieve feedback en/of persoonlijke aanvallen kunnen hem wel uit balans brengen. De mate waarin dit hem aangrijpt en beïnvloedt, zal sterk afhangen van de steun en loyaliteit die hij ervaart van de mensen om hem heen.

Even terug naar de vraag; heeft Ten Hag nog grip op de situatie?

In een crisissituatie is het voor een leider zaak krachtig en communicatief helder op te treden. Zowel intern als naar buiten. Voor Ten Hag geldt dat als de druk echt toeneemt, het vanuit de analyse van zijn persoonlijkheid en spanningsgedrag voor te stellen is dat het aan beide kan schorten. Dat hij zich inwendig in een dilemma voelt tussen ‘gericht actie ondernemen’ en ‘geen actie ondernemen’. En dat zijn communicatie en gedrag daarmee in de breedte ook onduidelijk(er) wordt.

Kijkend naar zijn boodschap op dit moment: “we blijven doen wat we deden. Ik zie een opgaande lijn. We kunnen niet ineens van systeem veranderen”.

Ik persoonlijk hoor daarin twee verschillende boodschappen:

1)    We gaan recht zo-ie gaat, en de weg omhoog is daar.

2)    We zullen wel zo móeten spelen, ongeacht of het goed gaat of niet.

Dat is wat mij betreft een behoorlijk ambivalente boodschap. Niet een heel gefocuste, in ieder geval.

En dus?

Vooropgesteld staat dat ik de waarheid allesbehalve in pacht heb en al helemaal niet waar het de voetbal-tactische kant betreft, maar laten we er voor de lol even vanuit gaan dat Ten Hag’s oprechte geloof en optimistische blik op zaken is: “recht zo-ie gaat en de weg omhoog is daar.”

Dan is dit hopelijk een boodschap die niet alleen Ten Hag vanuit zíjn gevoel deelt met zijn spelers en de rest van zijn staf, maar dat zij dit gevoel van hun kant ook met hem delen. Want alleen dan heeft deze weg kans van slagen en moeten de spelers, zoals Blind zegt, “stoppen met praten en het gaan laten zien op het veld.”

Als dit niet zo is, en de twijfel hieraan bij de spelers toeneemt en daarmee de kans op falen ook, dan zal Ten Hag over zijn voorzichtigheid heen moeten stappen, in actie komen en de boel op het veld anders moeten gaan organiseren en misschien met een aantal spelers een klip en klaar gesprek moeten voeren.

Hij zal dit echt op tijd moeten gaan doen, want hoe minder hij zich gesteund voelt door de mensen met wie hij het moet doen, hoe moeilijker het is voor hem om stevig overeind te blijven. Met de te vrezen gevolgen van dien.